zondag 31 oktober 2021

HANS WARREN - Grafschrift


Een heuse verrassing voor de fans van de op Zuid-Beveland geboren en overleden Hans Warren (1921-2001); 70 jaar na ontstaan verscheen alsnog diens uit 8 sonnetten bestaande reeks ‘Grafkrans’, geschreven na een bezoek aan de laatste rustplaats van z’n ma.
Het boekje met deze uiteindelijk verloochende poëzie is een relevante aanvulling op de ‘Verzamelde gedichten’ (2002), niet in het minst omdat kenner Mario Molegraaf er een boeiend nawoord bij schreef, inclusief niet eerder gepubliceerde regels uit ‘Geheim dagboek’, de omvangrijke selectie autobiografisch materiaal waarmee Warren ook bij het grote publiek bekend werd. Bovendien maakt Molegraaf aannemelijk waarom de in eenvoudige verteltoon gehouden verzen als een schakelmoment mogen worden beschouwd. Ze wisselen van kwaliteit, kennen naast voorspelbare ook originele fragmenten te vinden, én ontroerende:



Maar in het donker sta ik stil en luister.
Ik strek mijn handen naar een lege stoel,
bang je te raken.




Voor de meeste bibliotheken kan de omvang te bescheiden zijn maar zeker die in Zeeland zouden de uitgave moeten bestellen.





Geschreven in opdracht van NBD/Biblion, juli 2021



www.alberthagenaars.nl


Zie ook:

Frozen Poets - Beelden, graven en andere sporen van dichters

Lange kritieken, gepubliceerd op De Verborgen Hoek

Nederlandstalige gedichten in Indonesische vertaling





.

dinsdag 31 augustus 2021

GEERT JAN BEECKMAN - Woestijnzucht


Het is boeiend om te zien hoe Geert Jan Beeckman (1961, Welle) met een eenvoudig verbaal palet toch een grote densiteit in betekenis weet te bereiken. Dat begint al in de titel met z’n dubbele duiding: 1) diepe uitademing en 2) lust.

In deze vierde bundel, bestaande uit een introducerend vers en 7 delen, richt Beeckman zich op verplaatsingen in tijd en ruimte, in zijn eigen woorden “Uren door lengte en lengte door lege plekken.” Nog meer dan verwijzingen naar specifieke locaties als Calais, Lissabon en Praag zijn veronderstelde plaatsen van belang.
De poëzie zit ’m niet alleen in de zinnen maar ook in de relaties ertussen, waar gedachten en beelden grillig verspringen. Er zijn opvallend veel prikkelende aansporingen en vragen, zodat de aandachtige lezer zich niet afzijdig zal houden. Bovendien speelt vervreemding een rol, meestal het resultaat van een geraffineerde en compacte zegging: “Op foto’s is het al maal nu.” De dichter grossiert in dit soort markante uitspraken, geen strofe is saai!

De foto’s, eveneens van Beeckman, komen helaas minder goed tot hun recht dan de gedichten.




Geschreven in opdracht van NBD/Biblion, juli 2021



www.alberthagenaars.nl


Zie ook:

Frozen Poets - Beelden, graven en andere sporen van dichters

Lange kritieken, gepubliceerd op De Verborgen Hoek

Nederlandstalige gedichten in Indonesische vertaling





STEFAAN VAN DEN BREMT - Stemmen uit het laagland


Het kan niet uitblijven; naarmate een vereend Europa steeds meer vorm krijgt, verschuift ook de aandacht voor de eigen, al dan niet bedreigde identiteit, zeker bij kunstenaars. Stefaan van den Bremt (º1941) maakte hier een thema van, zie titel, dat echter niet steeds nadrukkelijk aan bod komt. De schurende werking van de tijd, al eerder door hem behandeld, is feitelijk belangrijker.

Hij maakte een bundel die veel perspectieven kent maar ook veel verschil in kwaliteit. Zo beschrijft hij vruchten en bloemen die een grote symboolwaarde hebben; een oude moeder op de definitieve grens; de complicaties van de liefde; het Brusselse Sint-Michielsbeeld; het Vlaamse platteland.
Zijn taal, soms ook onderwerp, is meestal ingehouden, soms te voorzichtig, zodat de poëzie spankracht verliest. Hele strofen blijven in proza steken. Van den Bremt is op z’n best wanneer hij nieuwe vormen zoekt, bijv. in het spel met wisselende stemmen (nu eens ‘bezonnen’, dan weer ‘dreinend’) in de slotreeks.



Wat nu nog voor me ligt
is niet ver van me af
en zo diep als toekomst
die ik voorland noem.





Geschreven in opdracht van NBD/Biblion, april 2001



www.alberthagenaars.nl


Zie ook:

Frozen Poets - Beelden, graven en andere sporen van dichters

Lange kritieken, gepubliceerd op De Verborgen Hoek

Nederlandstalige gedichten in Indonesische vertaling





donderdag 15 juli 2021

DICHTERS OVER HOOGBEGAAFDHEID


Ter gelegenheid van het 10-jarig bestaan van IHBV (Instituut Hoogbegaafdheid Volwassenen) verscheen deze keuze van 50 gedichten van mensen die aan criteria van hoogbegaafdheid voldoen of er een band mee hebben. Het is de eerste keer dat dit onderwerp in onze poëzie aan bod komt en daarmee een uitstekend initiatief.

De bijdragen staan tussen de informatieve inleiding en zgn. Reflecties, o.a. andersoortige reacties op de oproep, een evaluatie en een themagerichte tabel. Hoe boeiend het uitgangspunt ook is, lettend op alleen de gedichten mag worden vastgesteld dat de gemiddelde kwaliteit laag is, de meeste teksten te verhalend zijn gebleven, nauwelijks stilistische verrassingen bieden.

Tot de beste behoort:



Toen mijn moeder de aarde een cirkel schonk
maar de aarde me zei
een driehoek te zijn.



Ook deze haiku van mag er wezen:



woordenworsteling
een letter verliest zijn greep
krabbelt op en neer.



Het ligt voor de hand dat verwondering en vervreemding een grote rol spelen. Dit boek met 5 delen is zeker van belang maar helaas niet op de eerste plaats vanwege de literaire waarde.





Geschreven in opdracht van NBD/Biblion, april 2021



www.alberthagenaars.nl


Zie ook:

Frozen Poets - Beelden, graven en andere sporen van dichters

Lange kritieken, gepubliceerd op De Verborgen Hoek

Nederlandstalige gedichten in Indonesische vertaling





GILLES BOEUF - In het groene licht


Gilles Boeuf debuteerde als Jill Boeuf drie jaar geleden met sprookjesachtige gedichten die hun kracht ontleenden aan vervreemdingseffecten. De dichter zet die lijn voort maar zonder de archetypische motieven van toen. In plaats daarvan vormt de waarneming van de dagelijkse realiteit (m.n. landschap en natuur) de uitvalsbasis. De verschuivingen in het beleven van deze werkelijkheid zorgen nog steeds voor de beste momenten, doen dan in de verte aan het werk van Toon Tellegen denken, zij het op een lager niveau. In feite is zelfs Boeufs debuut boeiender dan dit nieuwe materiaal, dat zich nadrukkelijk conformeert aan de grootste gemene deler in de traditionele Hollandse poëzie. Positief is het streven om met een simpele zegging de schijnbare eenduidigheid open te vouwen.

Boeuf heeft zuiverheid genoeg, wat nog ontbreekt is die ene stap verder, voorbij het zien, het vastleggen zoals in:



de zon glijdt over het strand

grijze zee in het licht
de ekster op de struik
in het licht

het grote schip vaart langs



Wat is de zin van zo’n opsomming en nog zoveel andere?





Geschreven in opdracht van NBD/Biblion, september 2002



www.alberthagenaars.nl


Zie ook:

Frozen Poets - Beelden, graven en andere sporen van dichters

Lange kritieken, gepubliceerd op De Verborgen Hoek

Nederlandstalige gedichten in Indonesische vertaling





vrijdag 30 april 2021

FERNANDO PESSOA - Drie oden


De Portugese dichter Fernando Pessoa (1888-1935) was bij overlijden, met maar één poëzietitel op naam, zo goed als onbekend. Sindsdien is zijn faam dermate sterk gegroeid dat delen van de omvangrijke nalatenschap tot de top van de wereldliteratuur worden gerekend. Dat is o.a. te danken aan de vele heteroniemen die hij inzette, elk met een eigen stijl!

Peter Goedhart vertaalde, voorzien van een inleiding, drie lofzangen van Pessoa’s alter ego Álvaro de Campos:
1) Triomfale ode
2) Het lied van de zee
3) Groet aan Walt Whitman

Deze lyrische stukken, voor het eerst in onze taal samengebracht en tweetalig afgedrukt, onderscheiden zich door een meeslepende syntactische stuwkracht, een originele beeldspraak en een vervlechting van extase en mystiek:



de komeet van een koningsmoord
die met Godswonder en Fanfare de gewoonlijk
heldere hemelen van alledaagse Civilisatie verlicht!




De Nederlandse versie blijft dicht bij de Portugese en kent meestal gelijkwaardige effecten. Zij vormt een welkome aanvulling op Pessoa’s présence in NL maar zal vooral de literaire lezers pur sang bereiken.




Geschreven in opdracht van NBD/Biblion, april 2021



www.alberthagenaars.nl


Zie ook:

Frozen Poets - Beelden, graven en andere sporen van dichters

Lange kritieken, gepubliceerd op De Verborgen Hoek

Nederlandstalige gedichten in Indonesische vertaling



HANS PLOMP - Karma sutra


Hans Plomp (Amsterdam, º1944) wijst graag op zijn decennia lang ontwikkelde imago, een opvallende mix van restjes jaren ’60 (o.a. Provo, krakersavonturen, drugservaringen en India-reizen), maar is terecht altijd en overal onderzoeker van de kracht van de verbeelding, van andere werelden. Een manifestatie als dichter is dan haast onvermijdelijk.

Zijn thema’s zijn meestal liefde en dood plus in dit geval ook androgynie. Plomp doet daar soms originele uitspraken over. Merkwaardig is echter dat hij in deze teksten juist aan de buitenkant blijft, zich in de veiligheid van de direct begrijpelijke mededeling verschanst. Vermoedelijk is dat te wijten aan de onderrichter, spiritueel of niet, die hij altijd heeft willen blijven (hij was leraar Nederlands). Dat is fijn voor de gemiddelde lezer maar het gaat ten koste van verdieping in de taal zelf. Je zou eerder poëtische queesten verwachten als die van Rimbaud of Celan. Wat een gemiste kans dus bij zulke uitdagende uitgangspunten!

Deze uitgave, niet volledig nieuw, wil zich richten op Plomps hoofdthema, de essentie van de liefde als bron van energie en leven (zie titel). De dichter weet daar allerlei boeiends over te melden maar doet dat kortom helaas in een poëtische vorm in plaats van in werkelijke poëzie!




Geschreven in opdracht van NBD/Biblion, januari 2007



www.alberthagenaars.nl


Zie ook:

Frozen Poets - Beelden, graven en andere sporen van dichters

Lange kritieken, gepubliceerd op De Verborgen Hoek

Nederlandstalige gedichten in Indonesische vertaling



woensdag 31 maart 2021

JULIAN HOLTRIGTER - De sprong van de vis


De gedichten in deze vierdelige bundel van Juliën Holtrigter (1946, Hilversum) doen denken aan legpuzzels. De stukjes (hier de strofen) passen wel bij elkaar maar veronderstellen door onderling afwijkende tinten en verrafelde randen een verschillende achtergrond. Opvallend veel locaties omlijsten, doordringen ook, de gebeurtenissen: een strand, restaurant, wagon, zolder, woud, tent enz. Ze versterken ondanks een eenvoudige en heldere verwoording de fragmentatie van de werkelijkheid, maken dat de lezer steeds mee moet springen:



Je vermoedt een plot maar het blijft een collage
van losstaande beelden.
Zo’n dag was het.

Ik, figurant, staar in het donker.



Stijl en beeldspraak werken echter sterk verbindend. Ook tussen de poëtische momenten door houdt de dichter vast aan een originele zegging. Boeiende tegenstellingen zijn: afstand en nadering, denken en (door)zien, verlangen en aanvaarden. Holtrigter zorgt voor prettig leesbare en dus breed inzetbare poëzie die, schijnbaar open, toch steeds vragen oproept, de lezer op niet zozeer het verkeerde als wel een ánder been zet.




Geschreven in opdracht van NBD/Biblion, februari 2021



www.alberthagenaars.nl


Zie ook:

Frozen Poets - Beelden, graven en andere sporen van dichters

Lange kritieken, gepubliceerd op De Verborgen Hoek

Nederlandstalige gedichten in Indonesische vertaling



woensdag 17 februari 2021

JOEP KUIPER - Monarchieën


Poëzie wordt al eeuwenlang verdeeld in een apollinische richting en een dionysische, ofwel een dichtkunst die idee, harmonie en beheersing voorstaat versus die van roes en vervoering.
Joep Kuiper (º1981) behoort in tegenstelling tot de meeste NL dichters duidelijk tot de tweede groep. Nu moeten gedichten het zeker niet van de logica hebben maar een teveel aan vreugdekreten en associaties is eveneens funest. En dat precies is Kuipers zwakste punt in zijn eersteling, die uit 6 delen bestaat. Hier en daar komt hij origineel uit de hoek maar over het algemeen lijkt hij de revolte van de Vijftigers in z’n eentje nog eens dunnetjes over te willen doen. Hij opereert daarbij niet bepaald kritisch getuige tekstbrokken als:


Waar water uit mijn borst
groeit liggen nonnen in mijn nek
begraven schoon als kanker clusters knobbel-
mijn mijn mij-
nen van vlees de bevrijdende bacterie.



Van zulke regels is het boekje vergeven, als onkruid verstikken ze de werkelijk boeiende beelden. Dit debuut had kunnen slagen bij ja, toch meer beheersing zonder iets aan het eigene van Kuiper iets af te doen.




Geschreven in opdracht van NBD/Biblion, november 2003



www.alberthagenaars.nl


Zie ook:

Frozen Poets - Beelden, graven en andere sporen van dichters

Lange kritieken, gepubliceerd op De Verborgen Hoek

Nederlandstalige gedichten in Indonesische vertaling



woensdag 27 januari 2021

DAVID LEHMAN - Fantastisch haar


David Lehman (1948, New York) is een literaire duizendpoot. Zo was/is hij o.m. dichter, journalist, schrijfdocent, criticus en tijdschriftredacteur.
De niet veel minder actieve Marcel Vanslembrouck, die eerder poëzie van Charles Tomlinson vertaalde, maakte een keuze uit Lehmans gedichten, 35 stuks (sommige meerdere pagina’s lang), en zette die over in het Nederlands.

De kenmerken van de verzen zijn onder meer een verhalende zegging, een losse vorm, originele wendingen en ironie met vaak een absurdistisch randje. Ze wekken met hun beginregels al bovendien genoeg nieuwsgierigheid op om de hele tekst te doen lezen:



Laten we het letterwisselspel spelen jij gaat van
liefde naar haat in veertien lijnen
of van kus naar fuck een letter per keer.




Helaas zijn de oorspronkelijke versies niet opgenomen, zodat de vertaalkwaliteit niet beoordeeld kan worden. Los daarvan bieden de teksten voldoende leesplezier en daarmee een aardige kennismaking. Achterin staat aanvullende informatie.
Voor de bibliotheek zal een veel royaler overzicht van Lehmans poëzie, dan liefst tweetalig, boeiend zijn.




Geschreven in opdracht van NBD/Biblion, januari 2021



www.alberthagenaars.nl


Zie ook:

Frozen Poets - Beelden, graven en andere sporen van dichters

Lange kritieken, gepubliceerd op De Verborgen Hoek

Nederlandstalige gedichten in Indonesische vertaling



MAARTEN STEENMEIJER - Dit is niet Amerika


Het gebeurt gelukkig niet vaak maar de mij onbekende, hier debuterende Maarten Steenmeijer (º1954) is erin geslaagd alleen negatieve kritiek over zich af te roepen.
Zijn 40 gedichten zijn zowel qua vorm als inhoud een allegaartje. Er is weinig onderlinge binding en erger nog, de teksten blijven wat ze zijn, tekst. Vrijwel nergens biedt Steenmeijer verrassingen en zeker nergens opent hij doorgangen, bereikt hij diepgang. Om een vers in z’n geheel te citeren:



Je bleef nadat je was vertrokken.
Ik moest je dus de oorlog wel verklaren.
Jij wist van niets, zelfs niet dat ik je,
na een jaar of drie, tenslotte toch versloeg.

Mijn zwaar geschut is nu museumstuk, mijn hart een open wond.
Nu jij geen mes meer hebt, staat niets je terugkomst in de weg.



Dit is puberretoriek, ook een debutant onwaardig, laat staan als die in 1954 werd geboren!




Geschreven in opdracht van NBD/Biblion, november 2001



www.alberthagenaars.nl


Zie ook:

Frozen Poets - Beelden, graven en andere sporen van dichters

Lange kritieken, gepubliceerd op De Verborgen Hoek

Nederlandstalige gedichten in Indonesische vertaling