JOHN ASHBERY - De schaatsers

Van de Amerikaanse gelauwerde dichter John Asbery (1927-2017) werd eerder werk in Nederlandse boekvorm vertaald: éen complete bundel en twee bloemlezingen. Nu volgt in variërende registers het lange stuk ‘The skaters’ uit ‘Rivers and Mountains’ (1966), omgezet door Jur Koksma en Joep Stapel.
Het betreft een vierdelige aaneenschakeling van o.m. beschrijvingen, gedachten, herinneringen en veronderstellingen die vooral associatief verbonden zijn en weinig inhoudelijke hiërarchie kennen. Niet voor niets verwees de dichter zelf naar neerdwarrelende sneeuw als vormconcept.
De tekst dateert uit 1964 en komt nóg altijd experimenteel over, wat het bereik beperkt tot lezers die bereid zijn bovengemiddeld veel moeite te doen. De beelden zijn vaak origineel:


zoals een weduwe ten prooit valt aan krediethaaien

en

jij besnorhaarde grot vol blauw



Ook de Engelse versie is opgenomen maar pas na 4 korte teksten van de vertalers (met o.a. biografische informatie) die op de NL weergave volgen. Deze opzet kent voor- en nadelen; vergelijken van beide versies houdt in elk geval het nodige geblader in.




Geschreven in opdracht van NBD Biblion, juni 2023



www.alberthagenaars.nl


Zie ook:

Frozen Poets - Beelden, graven en andere sporen van dichters

Lange kritieken, gepubliceerd op De Verborgen Hoek

Nederlandstalige gedichten in Indonesische vertaling

FRIEDRICH NIETZSCHE - Dat alles ben ik

Friedrich Nietzsche (1844-1900) was niet alleen filosoof, filoloog en componist maar ook dichter, en in die hoedanigheid een inspiratiebron voor andere dichters. Ard Posthuma vertaalde verreweg de meeste beschikbare gedichten in het NL. Op de linkse pagina’s staat steeds de Duitse tekst, op de rechtse, in kleinere letter en met respect voor het patina, de vertaling en rechts dáárvan, nog kleiner afgedrukt, uitgebreid commentaar. Zo wordt de onderlinge samenhang versterkt (geen luxe) en hoef je niet veel te bladeren.
Twee essays verscherpen het perspectief. Nietzsches gedichten, hier chronologisch geordend, zijn qua zegging meestal niet moeilijk maar roepen door o.a. talrijke contrasten, meerduidigheid en symboliek wel degelijk de nodige raadsels op:



Jouw geluk legt rondom alles droog,
maakt arm aan liefde
-een regenloos land …



Het is kortom lyriek waar je mee bezig kunt blijven. Ondanks de moeilijkheidsgraad is dit boek een aanrader: omdat de gedichten een stuk origineler waren dan die van zijn Duitstalige tijdgenoten én omdat Nietzsches visie er nog altijd in doorwerkt.





Geschreven in opdracht van NBD Biblion, april 2023



www.alberthagenaars.nl


Zie ook:

Frozen Poets - Beelden, graven en andere sporen van dichters

Lange kritieken, gepubliceerd op De Verborgen Hoek

Nederlandstalige gedichten in Indonesische vertaling




..

ALEXANDR BLOK - De Twaalf

Dit 12-delige gedicht van de Russische auteur Alexandr Blok (1880-1921) is zo expressief dat je al meteen wordt meegevoerd. Begrijpelijkerwijs is alleen de Nederlandse vertaling, van Robbert-Jan Henkes, weergegeven. Eerder verschenen omzettingen in onze taal in 1923 en 1946. De tekst, uit 1918, volgt de zwerftocht van 12 Rode Gardisten (denk aan de apostelen) door de straten van Ruslands tweede stad Petrograd tijdens de revolutie. De thematiek is doordrenkt van geweld en schuld, leven en dood, en krijgt een controversieel slot door het opduiken van Jezus aan het hoofd van de gewetenloze bende:


Met een witte rozenkroon- Vooraan gaat – de Mensenzoon.


Het werk verwekte schandaal en heeft anno 2023 nauwelijks iets aan literaire kracht ingeboet. Het kent korte regels, rauwe beschrijvingen, indringende beelden en klankexperimenten. Het gedicht telt amper 25 pagina’s, reden waarschijnlijk voor Henkes om er met wisselend resultaat een origineel nawoord van 16 blz. aan toe te voegen, gebaseerd op motieven en biografische gegevens van de dichter én vastgelegd in diens stijl.




Geschreven in opdracht van NBD Biblion, juli 2022



www.alberthagenaars.nl


Zie ook:

Frozen Poets - Beelden, graven en andere sporen van dichters

Lange kritieken, gepubliceerd op De Verborgen Hoek

Nederlandstalige gedichten in Indonesische vertaling

EVANGELINE AGAPE - Ooit bouwden wij luchtkastelen

Dit uit vier delen bestaand debuut van de jonge schrijver en illustrator Evangeline Agape bevat gedichten die zich qua toon en thematiek vooral op jongvolwassenen richten. Het zijn vertellingen met een eenvoudig taalgebruik en opvallend veel raadgevingen en aansporingen. De tweede persoon enkelvoud speelt er een grote rol in zodat lezers zich nog gemakkelijker aangesproken kunnen voelen. Uitgangspunt is meestal de dagelijkse werkelijkheid.
De poëtische dichtheid is niet groot maar Agape weet wel regelmatig te verrassen met een origineel perspectief en dito beeldspraak:


iemand zei me ooit dat geluk en verdriet
gescheiden zijn door een dunne draad
daar wandel ik vaak op.


De teksten behandelen primaire gewaarwordingen als liefde, angst, eenzaamheid en de behoefte aan spiritualiteit. Ze kennen nogal wat tegenstellingen: individu-groep, heden-verleden (zie titel), zekerheid-twijfel en samenval-verlies. De door haarzelf gemaakte tekeningen, die meer van een verfijnd kleurgevoel getuigen dan van vormvastheid, wisselen van kwaliteit maar passen over het algemeen goed bij de verzen.





Geschreven in opdracht van NBD Biblion, juli 2022



www.alberthagenaars.nl


Zie ook:

Frozen Poets - Beelden, graven en andere sporen van dichters

Lange kritieken, gepubliceerd op De Verborgen Hoek

Nederlandstalige gedichten in Indonesische vertaling

YEHUDA AMICHAI - Gedichten II

Vorig jaar verscheen het 1e deel van de in het Nederlands vertaalde gedichten van de Israëlische auteur Yehuda Amichai (1924-2000), nu het 2e. Gekozen werd uit 6 bundels uit de periode 1982-1998. Beide selecties lijken samen veel verzen op te leveren maar het is een kleine greep want de dichter schreef er meer dan 3000! Ze kenmerken zich door een vertellende toon, heldere beeldspraak, verrassende wendingen en onnadrukkelijke aansporingen tot nadenken, zoals bij:



Ik ben de zoon van toeval en van lot,
van beiden wees geworden.



Referenties aan o.m. heilige teksten, joodse tradities en Hebreeuwse literatuur, deels door vertalers Tamir Herzberg en Tsafrira Levy achter in het boek verklaard, zorgen voor extra verdieping. Ook het nawoord is geen luxe voor lezers die meer over de bronnen willen weten waar Amichai zo rijkelijk uit putte. Maar zijn gedichten zijn gelukkig ook zonder uitleg boeiend genoeg om ervan te kunnen genieten, en door een brééd publiek! Niet voor niets verschenen ze al in veel talen.

Wie deel 1 heeft, zou alleen al ter wille van de eenheid ook deel 2 moeten aanschaffen!





Geschreven in opdracht van NBD Biblion, juni 2022



www.alberthagenaars.nl


Zie ook:

Frozen Poets - Beelden, graven en andere sporen van dichters

Lange kritieken, gepubliceerd op De Verborgen Hoek

Nederlandstalige gedichten in Indonesische vertaling

T..S. ELIOT - Vier kwartetten

Vergeleken met de vertaling van dit hoogtepunt uit de poëzie van T.S. Eliot (1888-1965) door Herman Servotte uit 1983 is deze omzetting door Paul Claes soepeler en lexicaal vindingrijker. Daar staat tegenover dat de regelnummering minder duidelijk (bijna in de vouw) is aangegeven. Beide edities zijn tweetalig en kennen inleiding en annotaties; de recente uitgave profiteert van de laatste onderzoeksresultaten.
Hoewel de 4 gedichten (met elk 5 onderdelen van resp. 175, 209, 233 en 259 versregels) een plaatsaanduiding als titel hebben, zijn het geen beschrijvingen van oorden maar uitgangspunten voor beschouwingen over verschillende themavelden. Die richten zich met name op de levenscyclus en de dood. Eliot verbond ieder deel met één van de elementen lucht, aarde, water en vuur. Zijn taalgebruik is niet moeilijk maar de verwevenheid van motieven en verwijzingen naar o.a. mythen en geloven maken dat de lezer nooit uitgelezen, uitgepeinsd, zal raken.
Mede dankzij deze gedichten ontving hij in 1948 de Nobelprijs voor literatuur. Dit klassieke werk heeft niks aan belang ingeboet. Aanbevolen!




Geschreven in opdracht van NBD Biblion, juni 2022



www.alberthagenaars.nl


Zie ook:

Frozen Poets - Beelden, graven en andere sporen van dichters

Lange kritieken, gepubliceerd op De Verborgen Hoek

Nederlandstalige gedichten in Indonesische vertaling

HANS TENTIJE - Waarvandaan

In het verhalende kamp van de poëzie bereiken weinigen qua zegging en sfeer zo’n indringendheid als Hans Tentije (1944). Om z’n beelden, minutieus verpakt in vervoerend meanderende zinnen, alle kracht bij te zetten, spelen details een grote rol. Bij hem geen “zolen” maar “spekzolen”, geen “betegelde gangen” maar “granieten, vuilgeel betegelde gangen” enz. Voor de adjectieven is het feest! Soms schiet hij door: “de herfstige wingerd” gevolgd door “kleurt rood” en ook “verwilderde boomgaard’ plus “afgewaaide takken”. Daar staat tegenover dat hij de lezer weet mee te slepen in de werelden die hem fascineren, zoals Praag, waar hij een hele afdeling aan wijdt. Het gaat hem dan eerder om een plaats van samengebalde verwijzingen en herinneringen dan een waarneembaar oord, al is ook zijn blik verrassend scherp. Steeds is er aandacht voor de tijd; niet lineair maar cyclisch (wat de relatie met eerder werk versterkt) en grillig. Overal staan memorabele uitspraken:


Ik zal me een panorama herinneren
waar de verbeelding het van wint

in vogelvlucht.



Dit zijn eenvoudig overkomende gedichten die blijven intrigeren!




Geschreven in opdracht van NBD Biblion, mei 2022



www.alberthagenaars.nl


Zie ook:

Frozen Poets - Beelden, graven en andere sporen van dichters

Lange kritieken, gepubliceerd op De Verborgen Hoek

Nederlandstalige gedichten in Indonesische vertaling

LOUISE GLÜCK - Winterrecepten van het collectief

Louise Glück (1943, New York) werd voor haar poëzie rijkelijk gelauwerd, o.a. met de functie van Poet Laureate of the United States en de Nobelprijs voor literatuur in 2020. Vorig jaar verscheen haar laatste bundel en nu al is er een Nederlandse vertaling, van Radna Fabias, die eerder Glücks ‘Averno’ omzette.
De gedichten zijn ogenschijnlijk zo eenvoudig dat ook lezers met een bescheiden kennis van het Engels ze qua woordkeuze kunnen begrijpen. Ze bevatten, op juiste waarde schatten is echter nog wat anders!
Glücks teksten paren, onlosmakelijk, stilistische precisie aan inhoudelijke spanning. Dat levert ondanks de laconieke toon intens gloeiende evocaties op:



Life, my sister said,
is like a torch passed now
from the body to the mind.
Sadly, she went on, the mind is not
there to receive it.



Tijdsprongen, de verweving van verondersteld biografische elementen met algemene, verwijzingen naar als magisch ervaren momenten, dit alles versterkt het o zo belangrijke gehalte aan suggestie. Deze lyriek kan op verschillende niveaus en dus door diverse groepen gesmaakt worden.




Geschreven in opdracht van NBD Biblion, april 2022



www.alberthagenaars.nl


Zie ook:

Frozen Poets - Beelden, graven en andere sporen van dichters

Lange kritieken, gepubliceerd op De Verborgen Hoek

Nederlandstalige gedichten in Indonesische vertaling

HANS CIEREMANS - Parels in de mist

Steeds meer mensen, zowel patiënten als hun omgeving, krijgen te maken met dementie. Hans Cieremans (1949) schreef er vanuit zijn lange werkervaring op dit gebied een boek over dat op twee genres leunt. Op de rechtse pagina’s staan strofisch gevormde en meestal lange verzen, op die links ervan zien we o.a. feitelijke informatie, een toelichting op de betreffende tekst, een reflectie of herinnering. Dat levert een zinvolle dialoog op.
De verzen zijn echter eerder verhaaltjes dan poëzie; kennen bijvoorbeeld nauwelijks klankenspel (op eindrijmen na) en beeldspraak. Wel zijn ze zo eenvoudig dat werkelijk iedereen ze kan bevatten, wat uiteraard de bedoeling is.

Cieremans bevestigt meer dan dat hij weet te verrassen:



Moeder is nu niet mijn moeder
want die rol is ze kwijt.
En naarmate de tijd voortschrijdt
verliest zij identiteit.



Wat meer gewicht in de schaal legt is de boodschap van hoop, niet op genezing, want die bestaat niet, maar op de kans om (zie titel) intensiever wordende en zelfs onvermoede positieve waarden in het transformatieproces tussen de betrokkenen te beleven!




Geschreven in opdracht van NBD Biblion, maart 2022



www.alberthagenaars.nl


Zie ook:

Frozen Poets - Beelden, graven en andere sporen van dichters

Lange kritieken, gepubliceerd op De Verborgen Hoek

Nederlandstalige gedichten in Indonesische vertaling

TED HUGHES - Kraai

Vijftig jaar geleden, in een crisissituatie, publiceerde de toekomstige Engelse ‘poet laureate’ Ted Hughes (1930-1998) deze confrontatie met een aantal van z’n demonen. Z’n vrouw Sylvia Plath en z’n vriendin Assia Gutmann, beiden deels van Duitse afkomst en óók dichter, hadden met enkele jaren tussentijd op vergelijkbare wijze zelfmoord gepleegd. De naargeestig krassende kraai is een boodschapper van onheil. Geen wonder dat Hughes dit symbool koos voor zijn gedichten vol rauwe beelden, bezweringen, meerduidigheid en sarcastische verwijzingen naar o.a. het Scheppingsverhaal.

Vertaler Daan Doesborgh volgt Hughes op de voet en zorgt voor redelijk passende vondsten waar dat lastig wordt (misty ballerinas - waasballerina’s, earth-bowel brown – aardebinnenstebruin) en soms zelfs betere (dragged him asleep – hem in slaap sleepte). Beide versies staan naast elkaar en prikkelen tot aanhoudend vergelijken.

Hughes Kraai-verzen kunnen ook de hedendaagse lezer nog steeds boeien. De expressieve tekst op zich is niet moeilijk, wél gelaagd, en spreekt meteen aan. Achterin staat een verantwoording.




Geschreven in opdracht van NBD Biblion, april 2022



www.alberthagenaars.nl


Zie ook:

Frozen Poets - Beelden, graven en andere sporen van dichters

Lange kritieken, gepubliceerd op De Verborgen Hoek

Nederlandstalige gedichten in Indonesische vertaling

GERT LUBBERTS - Er zijn geen torens meer

Het aantal gevallen van de ziekte van Alzheimer, de belangrijkste oorzaak van dementie, neemt toe. Volgens het CBS is het aantal overlijdens door die aandoening in Nederland sinds 1996 met maar liefst 600% gestegen! Niet vreemd dus dat het fenomeen ook in de literatuur opduikt. Gert Lubberts (1951) wijdt er zelfs z’n debuut aan.

De bundel bevat verzen en brieffragmenten plus illustraties van Ina Feitsma die eveneens vervreemding en onmacht uitdrukken.

De auteur, die niet alleen de patiënt maar ook de partner opvoert, slaagt er dankzij een eenvoudig register in om lezers in de ontroering te betrekken en, niet minder van belang, begrip op te roepen voor de uitzichtloze situatie:



er komen scheuren in ’t behang
en barsten in de dagelijkse gang
die gaan -dat is wel zeker- niet meer dicht.



Lubberts koestert geen literaire pretenties of het zou het gebruik moeten zijn van eerder storende woorden als wand’len, gelee en t’rusten. Op dit punt toont het boekje frictie: de ervaringsgerichte inhoud gaat veel mensen aan maar de stijl biedt weinig poëtische waarde. Wat moet zwaarder wegen?




Geschreven in opdracht van NBD Biblion, maart 2022



www.alberthagenaars.nl


Zie ook:

Frozen Poets - Beelden, graven en andere sporen van dichters

Lange kritieken, gepubliceerd op De Verborgen Hoek

Nederlandstalige gedichten in Indonesische vertaling




.

GUIDO GEZELLE - Vliegoefeningen

Veel gedichten van Guido Gezelle (1830-1899) zijn met gemak overeind gebleven. Elke generatie legt weer andere accenten maar buiten kijf staat dat iedere lezer de waarde kan zien, én horen, van Gezelles dartele taalspel, hetzij als ondersteuning van de inhoud, hetzij op zich.

Deze uitgave richt zich op Gezelles fascinatie voor de natuur, van het kleinste insect tot de machtigste boom. Na een inleiding van Geert Buelens volgt een picturale uitwerking door Lies van Gasse van enkele verzen. Zij verbindt opvallend vrij uitgevoerde tekeningen met een organisch gevormde woordweergave, deels in tekstballonnen, en voegt soms commentaar toe.

Tenslotte volgen, anders geordend, dezelfde maar nu traditioneel gedrukte gedichten, door Van Gasse voorzien van groenkleurige reacties in handschrift. Niet alleen voor kinderen bemiddelen die tussen Gezelles West-Vlaams beïnvloede zegging met tal van archaïsmen en neologismen (teenegader, bie’enherders, kapoteken, blaân) en het moderne Nederlands.

Het boek wijst terecht op de verwoesting van biotopen en het belang van klimaatdoelen.





Geschreven in opdracht van NBD Biblion, februari 2022



www.alberthagenaars.nl


Zie ook:

Frozen Poets - Beelden, graven en andere sporen van dichters

Lange kritieken, gepubliceerd op De Verborgen Hoek

Nederlandstalige gedichten in Indonesische vertaling

STEF BOS - Achtbaan

Dit boek bevat teksten van Stef Bos (1961, Veenendaal) en illustraties van Peter van Straten (1972, Johannesburg), niet te verwarren met de tekenaar Peter van Straaten.
De titel verwijst volgens de zanger/theaterman naar de Corona-tijd. Hij ziet z’n teksten, waarvan sommige in het Afrikaans zijn geschreven (hij heeft een sterke band met Zuid-Afrika), terecht niet als poëzie, noemt ze liever gedachten dan gedichten. Dat neemt niet weg dat sommige fragmenten wel degelijk literaire waarde hebben. Zowel volwassenen als (oudere) kinderen vinden er wat van hun gading in.
Het werk is opvallend eenvoudig geschreven, behelst een groot aantal onderwerpen, o.a. liefde, waarheid en geloof, en geeft vaak te denken:



Wij zitten gevangen
In een nieuwe god
Die ons
Van de oude
Had bevrijd.



De figuratieve schilderijen, warm van kleur, passen daar wonderwel bij; ze zijn net zo helder en direct aansprekend en stellen eveneens vragen over de relatie tussen de dagelijkse realiteit en de verbeeldingskracht. Ook kennen ze eenzelfde humor, soms uitlopend in milde ironie. Een aantrekkelijke uitgave!




Geschreven in opdracht van NBD Biblion, februari 2022



www.alberthagenaars.nl


Zie ook:

Frozen Poets - Beelden, graven en andere sporen van dichters

Lange kritieken, gepubliceerd op De Verborgen Hoek

Nederlandstalige gedichten in Indonesische vertaling

JILA MOSSAED - Ik zing in een andere taal

Jila Mossaed (1948, Teheran) debuteerde tweemaal, de 1e keer in het Farsi met gedichten (1986) die haar zoveel vijandschap van het Iraanse regime opleverden dat ze besloot te vluchten, en de 2e keer in de taal van haar nieuwe verblijfsland Zweden (1997). Met zo’n achtergrond is het niet vreemd dat ze over onderdrukking, ballingschap, identiteit en de verschillen tussen twee culturen schrijft. Deze uitgave bevat een selectie uit haar zeven Zweedse bundels plus een nawoord van vertaler Sjoerd-Jeroen Moenandar. Alle gedichten zijn in het Zweeds en het Nederlands opgenomen. Mossaeds woordkeuze is zo eenvoudig dat iedereen haar werk meteen kan begrijpen (natuurlijk nog niet beleven).

Muzikale waarden zijn een soepel ritme en klankovereenkomst, maar meer in het Zweeds dan in het NL. De literaire waarde in het Nederlands zit vooral in de originele en ook telkens treffende beeldspraak:



Iedereen wist het
onder de gekreukte rok van de aarde
wachten blinde ratten.



Hoewel de stijl over de hele linie uniform is, overtuigt de kwaliteit niet overal. Toch zijn zwakke verzen gelukkig nergens te vinden!



Geschreven in opdracht van NBD Biblion, februari 2022



www.alberthagenaars.nl


Zie ook:

Frozen Poets - Beelden, graven en andere sporen van dichters

Lange kritieken, gepubliceerd op De Verborgen Hoek

Nederlandstalige gedichten in Indonesische vertaling

MART FRANKEN - Oost West Thuis Best

BREUKLIJNEN

Albert Hagenaars over kunstproject ‘Oost West Thuis Best’ van Mart Franken

Het is niet moeilijk te verklaren waar de aantrekkingskracht van schilderijen van Mart Franken op stoelt. Ik durf te wedden dat negen van de tien beschouwers, al dan niet in andere bewoordingen, figuratie en stijl zullen aangeven. En die twee begrippen vallen gedeeltelijk nog samen ook.
Op afstand bezien geeft elk doek in één oogopslag een duidelijk herkenbare situatie weer, bijvoorbeeld een portret of een landschap, maar hoe dichterbij je komt, hoe beter je merkt dat een deel van de voorstelling gesuggeréérd wordt. Een aanzienlijk deel zelfs van z’n doeken bestaat namelijk uit puur abstracte elementen zoals een veeg kleur of een stuk linnen dat juist niet is ingevuld.

En daarmee zijn we tot in de stijl opgeschoven. Die kenmerkt zich door een fascinerende balans tussen enerzijds realistisch weergegeven elementen, denk aan ogen, rimpels of een snor, en anderzijds genoemde, op zich niet herkenbare, fragmenten, die door de compenserende blik van de kijker samensmelten tot één betekenisveld. Het spannende hiervan is, maar dit zie je dus vooral van nabij, dat je het schilderproces als het ware méébeleeft. Het kan best zijn dat hij ook over een simpel overkomende streep of krul eerst heeft nagedacht, hij heeft hem hoe dan ook met snelle toets aangebracht. Het traceren hiervan zorgt voor extra interactie.
Tot zover een summiere karakteristiek van Marts schilderwijze.

Inhoudelijk komt een ruim deel van het werk voort uit zijn inmiddels bekende maatschappelijke betrokkenheid. Zo maakte hij in opdracht van zorginstelling TanteLouise portretten van cliënten van deze organisatie, maar liefst 423 stuks zelfs (een klus die jaren duurde) en portretteerde hij tijdens de Corona-pandemie ten behoeve van de serie ‘Echte Helden Zie Je Zelden’ een aantal zorgmedewerkers.

In de verzameling werken die hij in het najaar van 2022 onder de noemer ‘Oost West Thuis Best’ in Museum Het Markiezenhof tentoonstelde richt hij zich naar aanleiding van de oorlog in Oekraïne op vluchtelingen van vroeger en nu die in West-Brabant zijn beland. Ze komen uit het voormalige Nederlands-Indië/Indonesië, Vietnam, Iran, Irak, Afghanistan en, onvermijdelijk, Oekraïne.
Samen met hun verhalen vol schrijnende ervaringen bracht hij zijn afbeeldingen van de betrokkenen onder in een bijbehorende catalogus. Het motto daarvan is pakkend en raakt aan poëzie:



Ik pak het penseel op
en probeer het licht te vangen
van ogen
die net sluiten.



Zowel expositie als boekuitgave kent een opvallend grote variatie. Ik noem alleen al de landen van herkomst; de leeftijden, die drie, vier generaties beslaan; de individuele achtergronden. Bindend zijn echter het narratief van leed dat de betrokkenen mee moe(s)ten maken (doorwoekerend verlies en gemis) en Marts aanpak uiteraard, die ook nog voorziet in passende symbolen. Let in dit verband op de in een hoek van het doek wegvliegende tropische vogel op het portret van Roy Wattimena, die een Molukse achtergrond heeft; de muur met Mesopotamische voorstellingen achter de uit Irak komende Thana Mousawi; de zon boven Thien en Thanh Nguyen uit Vietnam en de scherven blauwe lucht in hun gezicht; of de onmiskenbaar Oekraïens geborduurde kraag van het hemd van Ivan Matukhno, slechts 13 jaar oud, met wie Mart sámen een schilderij vervaardigde.

In het boek worden sommige fragmenten uit de verhalen geïsoleerd en vergroot afgedrukt. “Ik moest mijn moeder in leven zien te houden”, zegt Jan Wessendorp, geboren in Soerabaya, over de tijd dat hij als peuter in een Japans interneringskamp zat. Of: “Door mijn leven heb ik geleerd dat niks in het leven vanzelfsprekend is” aldus Thana Mousawi. Zulke, op zich eenvoudig verwoorde uitspraken geven te denken, veel te denken.

Daarom, lang niet alleen degenen die op de eerste plaats in beeldende kunst zijn geïnteresseerd zullen geraakt worden door deze onderzoeken naar breuklijnen in het menselijk bestaan, nee nee, alle mensen met een hart, met geweten, met empathie!

Albert Hagenaars, oktober 2022



www.alberthagenaars.nl


Zie ook:

Frozen Poets - Beelden, graven en andere sporen van dichters

Lange kritieken, gepubliceerd op De Verborgen Hoek

Nederlandstalige gedichten in Indonesische vertaling


.

PAUL DEMETS - De Landsheer van de Lethe

Paul Demets (1966, Olsene) publiceerde een stevig aangeklede bundel. Niet alleen bestaat die namelijk uit 7 delen van 7 gedichten maar ook uit een beschouwend stuk over de invloed van het werk van kunstenaar Léon Spilliaert (1881-1946) en Aantekeningen. Ook deze delen, achteraan geplaatst maar even geldig als introductie, zijn elk goed voor 7 pagina’s.
Thema’s zijn o.a. sterven en levensdrift, vervreemding en zelfherkenning. De verzen hebben geen titels maar verwijzen onderaan naar een werk van Spilliaert. Het resultaat is een spannend amalgaam van invalshoeken, variërend van de dreigende dood van Demets’ pasgeboren dochter tot gedachten van o.a. Nietzsche en Julia Kristeva, aan wier werk de meeste inleidende citaten zijn ontleend.
Het taalgebruik op zich is eenvoudig, de beeldspraak ingehouden maar daarom niet minder verrassend:



Ik koester het gevoel van een illusie die de illusie
weerkaatst. Dit is mijn hellevaart. Kijken
en bekeken worden.




Deze bundel bevat boeiende leesstof die poëzie te buiten gaat maar toch vooral waardering zal vinden onder liefhebbers van beschouwend gerichte lyriek.



Geschreven in opdracht van NBD Biblion, februari 2022



www.alberthagenaars.nl


Zie ook:

Frozen Poets - Beelden, graven en andere sporen van dichters

Lange kritieken, gepubliceerd op De Verborgen Hoek

Nederlandstalige gedichten in Indonesische vertaling