JOHAN CLARYSSE - Het geduld van water

Johan Clarysse (Kortrijk, 1957) studeerde filosofie en ontwikkelde zich als kunstschilder. Zijn late poëziedebuut, dat vijf delen kent, toont overeenkomsten met beide achtergronden. Veel van z’n uitspraken en beelden, hoewel bedrieglijk eenvoudig overkomend, prikkelen tot nadenken en ook het taalspel is minstens zo helder als de ingrijpend aangepaste waarnemingen op zijn doeken. Geen wonder dat kijken en zien een grote rol spelen, overdracht versterken en soms meervoudige effecten bieden, zoals met ‘luren’ en ‘leren’ in volgend citaat:



Haar ogen leggen mij in de luren,
leren mij dat kijken aanraken is.



Daarnaast weet Clarysse hoe hij suggestie moet oproepen. In alle gevallen streeft hij naar het blootleggen van essentie. Hoewel talrijke onderwerpen en uitgangspunten aan bod komen, gaan die vrijwel allemaal door een thematische trechter. Aan het uiteinde daarvan verheft zich de mens in een spanningsveld tussen individu en sociaal wezen:



Wie we zijn blijft onzeker. Van op afstand
licht je even op en kom je in mij thuis.



Deze gedichten vormen op alle niveaus een gaaf debuut!




Geschreven in opdracht van NBD Biblion, January 2025



www.alberthagenaars.nl


Zie ook:

Frozen Poets - Beelden, graven en andere sporen van dichters

Lange kritieken, gepubliceerd op De Verborgen Hoek

Nederlandstalige gedichten in Indonesische vertaling

COENRAAD J. PEN - Binnen

Coenraad J. Pen (1961, Winschoten) debuteerde dit jaar dan wel laat maar buit de voordelen ten volle uit: een heldere, stilistisch uniforme stijl en een strak concept. De titel verwijst naar de tijd die hij “na een misstap” in penitentie doorbracht. Thema’s zijn o.a. (on)vrijheid, solidariteit en een nieuw leven aangaan op basis van gerijpt inzicht. Niet alle gedichten tonen een hoog poëziegehalte, sommige blijven slechts verhaaltjes, samen weten ze echter een sterk sfeerbeeld op te roepen en, op de beste momenten, ook inhoudelijk indringend over te komen. Pen komt nergens met tierelantijnen aan maar blijft steevast realistisch, al spelen fantasieën van de weeromstuit een rol, juist om de nuchterheid te benadrukken:



…staat zij, bloedmooi blond,
met een pikzwarte hond
aan haar hand. Snuffelend

aan ons lijf. Al heb ik niets,
gedachten razen; ik sta stijf
van angst en brand van
nieuwsgierigheid.

Ruilen met die hond, aan haar lijntje lopen.



Het maatschappelijk belang van de bundel evenaart het literaire; er bestaat niet veel poëzie op enig niveau van (ex-)gevangenen.





Geschreven in opdracht van NBD Biblion, december 2024



www.alberthagenaars.nl


Zie ook:

Frozen Poets - Beelden, graven en andere sporen van dichters

Lange kritieken, gepubliceerd op De Verborgen Hoek

Nederlandstalige gedichten in Indonesische vertaling

KABIR - Schilderen met het palet van de liefde

Dit boekje bevat de Nederlandse versie van de Engelse vertalingen van de overgeleverde, soefisch beïnvloede verzen van Kabir Das (1398-1455). De inleiding is van Thomas Rain Crowe, die 65 teksten koos en in 2 delen opnam: ‘Hij’ en ‘Zij’.
Hij legt de principes van de in India werkzame Kabir uit en geeft aan dat vermoedelijk veel van diens verzen door volgers zijn geschreven. De heilig verklaarde dichter verzette zich tegen zinloze rituelen van de bestaande religies en bepleitte het goddelijke in alles, maar ook het loslaten van wereldse zaken én het ego, heilge waarden hierin of niet!
Om De Waarheid te vinden zijn liefde, concentratie en mystiek nodig. Zijn lyriek, die in onze taal opvallend verhalend overkomt, richt zich daarom op deze waarden. De hedendaagse lezer zal veeleer aangesproken worden door de inhoud dan door vorm, klank en melodie, hier nauwelijks belangrijk, waar de meeste poëzie juist op stoelt. Belangrijk is dat er over aardig wat uitspraken zinvol nagedacht kan worden:



Ik bestudeer het verschil
tussen het water en de golven.



Kabirs werk trotseert niet alleen de taalgrenzen maar ook de eeuwen!





Geschreven in opdracht van NBD Biblion, december 2024



www.alberthagenaars.nl


Zie ook:

Frozen Poets - Beelden, graven en andere sporen van dichters

Lange kritieken, gepubliceerd op De Verborgen Hoek

Nederlandstalige gedichten in Indonesische vertaling

PAUL DEMETS - De schaamsoort

Paul Demets (1966, Olsene) weefde een poëtisch netwerk in de vorm van brieven aan Guido Gezelle, waarin hij citaten uit diens werk opnam, en hing zijn web op aan de zeven hoofdzonden, die tevens de volgorde bepalen. Het gaat om o.a. superbia (hoogmoed), luxuria (lust) en avaritia (hebzucht). Deze thema’s, elk versterkt door een motto, verwerkte hij in processen en gebeurtenissen als klimaatverandering, de snel veranderende perceptie van gender en de beruchte ontgroening van Sanda Dia. Hij vervlocht er bovendien persoonlijke herinneringen door. De titel (een term van vogelaars) verwijst naar grillen in het waarnemen én de schaamte die de mens moet ervaren vanwege zijn misbruik van natuurlijke bronnen. Demets gebruikt doorgaans een vooral verhalende en daardoor niet te moeilijke toon. De beeldspraak verleent er opnieuw een welkome scherpte aan:



Vochtig makend met mond en tong
praatte hij haar om. Een god
opklimmend langs haar rug.



Vanwege de ingenieuze compositie, actuele onderwerpen, eenvoudig overkomende zegging en krachtig idioom zal een bestelling geen vergissing zijn.




Geschreven in opdracht van NBD Biblion, november 2024



www.alberthagenaars.nl


Zie ook:

Frozen Poets - Beelden, graven en andere sporen van dichters

Lange kritieken, gepubliceerd op De Verborgen Hoek

Nederlandstalige gedichten in Indonesische vertaling

ANNE LICHTHART - Zeeboerin

Anne Lichthart (1977) is onder meer actief als librettist, regisseur en hoorspelschrijver en debuteert nu met poëtisch proza voor kinderen. Cynthia Borst maakte er originele tekeningen bij. Het keurig verzorgde boekje bevat toevoegingen als een separate envelop (met briefje erin) en andere ingeplakte papiertjes, soms met tekst. Beide genres vullen elkaar goed aan. Hoofdpersoon is het meisje Teun dat met haar hond Mol op een boerderij woont en een sterke band met de directe omgeving en de seizoenen ervaart. Vandaar dat het krioelt van woorden als hooi, erf, houthakken, slachten, melktank en mesthoop. Een andere thematische draad is de liefde. Lichtharts stijl leunt op korte zinnetjes met weinig tierelantijnen waardoor ze meteen aanspreken. Hoewel de sfeertekening sterk is, komt het aangekondigde poëtisch element er bekaaid vanaf.



Teun kijkt naar haar tenen.
Ze staat daar maar.
Ze kijkt naar de grond.
Er zit een strootje aan haar sok.



De schrijfster is er evenwel in geslaagd om met nota bene realistische beschrijvingen een parallelle fantasiewereld tot uitdrukking te brengen.





Geschreven in opdracht van NBD Biblion, juni 2024



www.alberthagenaars.nl


Zie ook:

Frozen Poets - Beelden, graven en andere sporen van dichters

Lange kritieken, gepubliceerd op De Verborgen Hoek

Nederlandstalige gedichten in Indonesische vertaling

FELIX OESTREICHER - Nachher/Naderhand

De internist Felix Oestreicher, geboren in 1894 in Karlsbad (nu Karlovy Vary in Tsjechië) en overleden in 1945 in Tröbitz, vluchtte in 1938 voor het nazi-regime naar Nederland. Tijdens zijn verblijf in de kampen Westerbork en Bergen-Belsen hield hij in kriebelschrift een dagboek bij, dat in 2000 in Duitsland werd uitgegeven. Verzen tussen de aantekeningen, 19 stuks, verschenen separaat in het Duits en de NL vertaling van Ton Naaijkens in 2013.
Deze herdruk bevat ook een inleiding door dochter en kunstenares Helly Oestreicher en een nawoord van de vertaler. Literaire technieken zijn ondergeschikt gehouden aan het registreren van ervaringen in onmenselijke omstandigheden.
Oestreicher hanteert een eenvoudig, door iedereen te begrijpen idioom. Zijn zegging is persoonlijk maar toch ook objectief en daarom des te indringender:



onzegbaar vuile woorden
brengen leven in onze slappe leden
maar dringen niet tot ons door.



Dit, gevoegd bij de gewaarwording van authenticiteit, verheft het boekje tot een direct aansprekend ‘document humain’ dat aan actualiteit helaas niets heeft ingeboet.




Geschreven in opdracht van NBD Biblion, mei 2024



www.alberthagenaars.nl


Zie ook:

Frozen Poets - Beelden, graven en andere sporen van dichters

Lange kritieken, gepubliceerd op De Verborgen Hoek

Nederlandstalige gedichten in Indonesische vertaling

W.H. AUDEN - Tijdelijke Helden-Verzamelde gedichten

W.H. Auden (1907-1973) was essayist en criticus maar vooral een van de meest spraakmakende dichters van de vorige eeuw. Hij raakte gefascineerd door o.a. de politieke en maatschappelijke ontwikkelingen van zijn tijd, bezocht brandpunten als Barcelona en Berlijn, emigreerde naar Amerika, won de Pulitzerprijs en werd hoogleraar poëzie in Oxford. Hij beoefende tal van genres en registers die zijn technisch vernuft etaleren.

Han van der Vegt vertaalde dit vierdelige overzicht van Audens gedichten, waarbij hij zich gelukkig de nodige vrijheid gunde. Hij verzorgde tevens het Nawoord inclusief biografische schets en verantwoording. Aantekeningen, 17 pagina’s, vormen een meerwaarde.
Mede vanwege Audens indringende tijdsbeelden en sociale en historische betrokkenheid, die literair overigens vooral beschouwend overkomen, is zijn rol nog niet uitgespeeld. Een van z’n credo’s luidt niet voor niets: “Of any poem written by myself, my first demand is that it be genuine, recognizable.”

Pas op: in 2009 verscheen al een bloemlezing met vertalingen van Benno Barnard, Huub Beurskens en Wiel Kusters.




Geschreven in opdracht van NBD Biblion, mei 2024



www.alberthagenaars.nl


Zie ook:

Frozen Poets - Beelden, graven en andere sporen van dichters

Lange kritieken, gepubliceerd op De Verborgen Hoek

Nederlandstalige gedichten in Indonesische vertaling