JORIS IVEN - De weg naar Pitchipoi

Joris Iven (1954, Diepenbeek) behoort tot die dichters die aanvankelijk weinig opvallen maar gestaag beter worden en met rijp werk alsnog indruk maken. De verzonnen Jiddische naam Pitchipoi in deze vierdelige bundel, voor het eerst opduikend bij geïnterneerde joodse families in Frankrijk tijdens WO II, verwijst naar een denkbeeldige bestemming, soms een werkkamp, soms een Pools ghetto, maar altijd een die gemakkelijker voorstelbaar is dan de wachtende vernietigingskampen. De onzekerheid en verwarring die ermee tot uitdrukking worden gebracht staan voor de gemoedstoestand van de dichter en diens vele vragen na het overlijden van zijn ouders. In een eenvoudige, direct aansprekende taal verwoordt hij primaire gewaarwordingen die iedereen in z’n leven ooit ondergaat. Er schemert ook steeds dreiging doorheen. Ondanks de schijnbare uitzichtloosheid wijst Iven op de troost van literatuur en muziek:


Er is een weg te gaan, en er is geen weg terug.
Wat niet te vatten is, zit in alfabet en notenbalk.


Deze aangrijpende uitgave zou weleens meer mensen kunnen raken dan alleen poëzielezers.



Geschreven in opdracht van NBD Biblion, februari 2022



www.alberthagenaars.nl


Zie ook:

Frozen Poets - Beelden, graven en andere sporen van dichters

Lange kritieken, gepubliceerd op De Verborgen Hoek

Nederlandstalige gedichten in Indonesische vertaling

PETER DE GENESTET - De Sint-Nikolaasavond

Literair erfgoed verdient het om niet alleen in referenties en noten voort te leven maar ook zelf weer aan het woord te komen, in een liefst toegelichte herdruk, zoals deze berijmde vertelling over een Sinterklaasavond van Peter de Génestet (1829-1861), die het als jongeling schreef.
Arjan Peters laat in zijn inleiding voldoende aspecten van en over het boekje aan bod komen om de tekst nieuwe aantrekkingskracht te geven. Dat is niet voor alle lezers een luxe, want De Génestet schrijft weliswaar soepel en humoristisch, op een niveau van vooralsnog blijvende waarde, maar uit zich in een verouderde spelling met woorden die wij nooit meer bezigen en verwijzingen die hun zin verloren. Een bewust ingehouden annotatie compenseert dat deels. Het relaas, bestaand uit 119 achtregelige strofen, wordt gesplitst door een sprookjesachtige declamatie van 25 zesregelige strofen. Hoe verder je leest, hoe meer ze sprankelen, ook dankzij parallellen met onze tijd. Het is een genot het vernuftige taalspel vol ironie en steken onder water te volgen.
En ja, Sinterklaas is nog steeds een belangrijk feest!



Geschreven in opdracht van NBD Biblion, december 2021



www.alberthagenaars.nl


Zie ook:

Frozen Poets - Beelden, graven en andere sporen van dichters

Lange kritieken, gepubliceerd op De Verborgen Hoek

Nederlandstalige gedichten in Indonesische vertaling

FRANK POLLET - Turbulenties!

TURBULENTE GEDICHTEN

Door Albert Hagenaars, 19 november 2022


Wie van gedichten met een hoge poëtische dichtheid houdt, heeft aan ‘Turbulenties!’ van Frank Pollet (1959, Sint-Niklaas) een goeie. Meteen al in de eerste tekst deelt de dichter rake tatten uit, waarbij hij ook de grammatica niet ontziet. Zo wringt hij zelfstandige en bijvoeglijke naamwoorden in persoonsvormen (“men kandelaart en wierookt, eenzaamt op een kamertje”) en komt hij ook anderszins met trouvailles op de proppen: “Poëziezo easy job”. Veel gedichten passen nog steeds in het postmoderne vakje waar de dichter al zo vaak een graai in deed, getuige o.a.: de ironie, de grilligheid, het grote aantal verwijzingen en ontleningen, en de technische virtuositeit.

Titel en omslagillustratie (gestileerd maar duidelijk herkenbaar de ‘twin towers’ in onbeschadigde staat) geven al aan dat de lezer ook inhoudelijk weinig rust zal krijgen.
Behalve naar de aanslagen van september 2001 verwijst Pollet, die al veel bundels publiceerde, opvallend vaak naar lichamelijkheid (ik noem: achterhoofd, stuitligging, longen, betraande vingertop, ooghoek, hart, hersentumor, kont, lever) en zintuiglijke gewaarwordingen (ruiken, roken, verdrinken, zuigen, pijpen, horen, ademen) en dit is in beide gevallen nog maar een beperkte keuze.
Ook gaat zijn aandacht uit naar schilders Maarten Wydooghe, Lieve Janssen en Mondriaan en collega-dichters Sabrina Paterski, Anton Van Wilderode en Erik Heyman. Laatstgenoemde was tot z'n vroegtijdige dood een goede vriend van de dichter, wiens verzamelde gedichten hij ook samenstelde.

Photo Booth



Het torenmotief komt opnieuw aan bod in de zesde van de in totaal acht afdelingen, getiteld ‘ManTower’. Pollet refereert daar aan Philippe Petit die in 1974 zonder veiligheidsmaatregelen op een stalen kabel tussen de beide wolkenkrabbers van het New Yorkse WTC kuierde! In de laatste van de vijf teksten, laat hij beide dramatische gebeurtenissen samenvallen:


‘OMG’

Ik ben in de wolken:

een vliegtuig glijdt fotogeniek
de toren in.

Nog meer ben, nog meer wolken
wanneer vliegtuig twee
een fraaie beweging maakt
en daarmee elke poging
om ook te doen wat ik
heb gedaan, om ook te zijn wie ik ben
gelukkig maar

genadeloos neerhaalt.



Dit vers, waarvan de titel waarschijnlijk ‘Oh My God’ betekent, toont dat Pollet effecten inzet waar je wel over na móet denken, zie de geïsoleerde persoonsvorm “ben” in regel 4, die misschien die in regel 1 wil herhalen maar misschien ook niet.
“In de wolken zijn’’ betreft niet alleen een concrete mededeling maar ook een figuratieve, namelijk gelukkig zijn, dit althans lijkt volgens Pollet voor Petit het geval, zo hoog alleen boven de stad, de dood trotseren én die verslaan, wat dus in schril contrast staat met wat de zelfmoordpiloten beogen, al kun je, een tikkeltje filosoferend, met een paradijsverwachting de dood ook tenietdoen.

En wat te denken van de ambivalentie in regel 10? Je bent natuurlijk geneigd de twee woorden te verbinden met het wezen van Petit maar dat hóeft niet als je meegaat in het verlangen om de aanslagen in esthetische beelden te vertalen (fotogeniek, fraaie beweging).
Dat mag geen taboe zijn; grootschalige ongelukken, aanslagen, natuurgeweld kennen vaak een eigen ongenaakbare schoonheid. Aan die ongemakkelijk stemmende gewaarwordingen weet Pollet ook te appeleren.

Niet alleen pogingen worden neergehaald maar ook de torens, waarmee de wolken in de lucht natuurlijk aangevuld worden door die van stof, gruis en vuur die uit het zakenhart opstijgen.

En zo kun je met gemak over elke bijdrage in deze bundel prakkezeren. Er zijn niet veel gedichten opgenomen maar wát kun je daar lang mee bezig zijn en het mooie is, nog op een zinvolle wijze ook! Met name ervaren dichters weten dergelijke effecten te sorteren, en laten we wel wezen, dat is Pollet alleszins! Niet dan?



TURBULENTIES!; Frank Pollet; Uitgeverij Kleinood en Grootzeer; Bergen op Zoom; 2017 (2e druk); 52 pagina’s; Prijs € 16,00; ISBN 978-90-76644-86-8




www.alberthagenaars.nl


Zie ook:

Frozen Poets - Beelden, graven en andere sporen van dichters

Lange kritieken, gepubliceerd op De Verborgen Hoek

Nederlandstalige gedichten in Indonesische vertaling



.