JAN BAEKE - Houvastvergankelijkheidsleer

De titel geeft al aan waar Jan Baeke (Roosendaal, 1956) op uit is: een systeem waarin zekerheid afgemeten wordt aan duurzaamheid. Baeke zou Baeke niet zijn als in beide gevallen niet ook verschillende soorten daarvan werden betrokken.

Zijn gedichten, inhoudelijk gefragmenteerd maar thematisch onderling verbonden, gebruiken geen (pseudo)wetenschappelijke taal maar juist een opvallend eenvoudige zegging, spreektaal bijna. Door kleine fricties tussen de betekenislagen ontstaat telkens vervreemding zonder dat de lezer die zomaar kan verklaren. Zo wordt hij/zij zelf onderdeel van de tekst.

Een vondst is een zogenaamde ‘index’ van begrippen achterin die, zonder dat ze per se genoemd worden, aan de orde komen in gedichten op de aangewezen pagina’s. Het eerste, ‘Aanvaarding’, blijkt bijvoorbeeld werkzaam op 13 verschillende bladzijden. Karakteristiek is een citaat als:


Er is veel van de wereld dat ik op mag knappen.
Er zit een vrouw in mij
die zegt dat ik de vrouw ben die dat kan.


Dit is ontegenzeglijk een boeiende bundel. Hij vereist inspanning maar levert rente op. In denkplezier!
Deze poëzie is niet alleen boeiend voor poetry watchers maar voor elke aandachtige lezer!



Geschreven in opdracht van NBD/Biblion, november 2018



Zie ook:
Frozen Poets - Beelden, graven en andere sporen van dichters

Lange kritieken, gepubliceerd op De Verborgen Hoek

Nederlandstalige gedichten in Indonesische vertaling

www.alberthagenaars.nl

BERNARD DE WULF - Naar het gras

Verleiden is belangrijk voor Bernard Dewulf (1960, Brussel). Denk aan zijn essays over de aantrekkingskracht van kunst. Ditmaal weet hij in gedichten, sterker dan voorheen, de lezer deelgenoot te maken van esthetisch en ander genot. Dat berust o.m. op de keuze voor woorden die onbestemdheid weergeven maar tegelijk suggestie oproepen (ruisen, drentelen, ontwaren, schampen), origineel verwoorde, grammaticaal ontrouwe details (niet verkeer maar klein verkeer, niet schommels maar late schommels) en een aangenaam stromend ritme.

Inhoudelijk verweeft hij onderwerpen als liefde en lust, vervulling en gemis. Een belangrijk thema is dan ook het zoeken naar geluk, en het vasthouden ervan, tegen beter weten in! Behendig speelt hij vrouwelijke symbolen (kokerrok, spinnen, holte) uit tegen mannelijke (piemel, penseel, meesters).

Dit alles levert onderhuidse spanning op en een aanhoudende reeks verrassingen:


Hij deelt mij op in velen,
nooit ben ik in hem heel geweest.

Wij zijn de spelers van elkaar.


Deze poëzie is niet alleen boeiend voor poetry watchers maar voor elke aandachtige lezer!



Geschreven in opdracht van NBD/Biblion, november 2018



Zie ook:
Frozen Poets - Beelden, graven en andere sporen van dichters

Lange kritieken, gepubliceerd op De Verborgen Hoek

Nederlandstalige gedichten in Indonesische vertaling

www.alberthagenaars.nl

JACK SPICER - Citroenen, gedichten en zeewier

Hoewel de Amerikaanse dichter Jack Spicer in 1965 al op 40-jarige leeftijd overleed, groeit de interesse voor zijn werk nog steeds, ook internationaal. In het NL taalgebied verschenen vanaf 1982 af en toe vertaalde teksten in bladen.

Dit eerste overzicht in boekvorm in onze taal bestaat uit 6 zgn. brieven (gericht aan de in 1936 vermoorde auteur F.G. Lorca), 1 los gedicht en 8 reeksen verzen, gekozen, vertaald en van een nawoord voorzien door Jan H. Mysjkin. Helaas ontbreken de originele versies ter vergelijking. Alleen de vertaling volstaat echter om kennis te nemen van de originele poëtische inzichten van Spicer; zijn toch al samengeperste teksten gaan hier namelijk uitgebreid op in.

Theorie en praktijk lopen steeds door elkaar, saaie regels zijn vrijwel nergens te bekennen. Een kenmerkend citaat inclusief tegenstelling:


Niemand luistert naar poëzie. De oceaan
Is er niet om naar te luisteren. Een druppel
Of een watergolf. Het betekent
Niets.


Het werk is zowel doordacht als associatief en mede daarom moeilijk maar voor poëziekenners is dit wel degelijk een uitgave van belang!




Geschreven in opdracht van NBD/Biblion, november 2018


Zie ook:
Frozen Poets - Beelden, graven en andere sporen van dichters

Lange kritieken, gepubliceerd op De Verborgen Hoek

Nederlandstalige gedichten in Indonesische vertaling

www.alberthagenaars.nl

PETER GHYSSAERT - Laiwarikon

Zowel de titel van deze bundel van Peter Ghyssaert (1966, Wilrijk) als de omslagfoto verwijst naar de leeuwerik, een zangvogel bij uitstek. En zingen doet de dichter, die niet toevallig ook actief is als musicus. Zijn zinnen, nu eens lang dan weer kort, pralen met een natuurlijk overkomend ritme en nemen soms, zoals in de titelreeks, hun toevlucht tot proza. Het thema van geluk is daarbij een bindend element. Op drie plaatsen in het boek staat in vette hoofdletters aangegeven: “GELÚK BEGÓN”.

Leeuweriken leven vooral in open terrein. Zo ook deze dichter. Geen onderwerp is hem te veraf of buitenissig en qua stijl bereikt hij een grote hoogte. Veel beelden zijn origineel en indringend:



Horden dode dichters
zijn achter het behang geplakt
als dikke zwarte torren;
daar is hun migratie
gestolde stroom.



Let op de sonore klankkleur van dit fragment.

Veel leeuweriken tenslotte zijn trekvogels. Ghyssaert voert ons mee naar o.a. Venetië, Konstantinopel, Roemenië, Turkmenistan en zelfs Nirwana.

Dit alles resulteert in een rijkelijk gevarieerd boek, geschikt om vaak herlezen te worden!



Geschreven in opdracht van NBD/Biblion, oktober 2018


Zie ook:
Frozen Poets - Beelden, graven en andere sporen van dichters

Lange kritieken, gepubliceerd op De Verborgen Hoek

Nederlandstalige gedichten in Indonesische vertaling

www.alberthagenaars.nl

KASPER PETERS - Vogelzwemvliegvis

Kasper Peters (1973, Doetinchem) is gezien zijn activiteiten als o.m. dichter, prozaschrijver, theaterman en essayist literair van alle markten thuis. Hij kreeg in het noorden van het land extra bekendheid toen hij een paar jaar stadsdichter van Groningen was.

Ditmaal brengt hij kindergedichten, die in de bundel zelf niet maar in de inhoudsopgave wel onderverdeeld zijn. De strofisch gevormde teksten zijn volgens een interview met Peters gebaseerd op dagdromerijen. Dat verklaart vermoedelijk de sfeerrijke, licht surreële sfeer van dit werk. De zegging is niettemin eenvoudig en opvallend concreet waardoor kinderen, vooral die tussen 6 en 12 (de kleintjes in voorgelezen vorm), zich al gauw aangesproken zullen voelen:


Pas toen ik het wist, zocht ik plezier
dat je niet zomaar kunt vinden,
zo kort als een sneeuwvlok,
zo lang als een kus op de wang.


De illustraties (in rood, wit en blauw) van Anne Caesar van Wieren, passen er wonderwel bij.

De verzen kennen voldoende originaliteit en diepte om ook volwassen lezers te kunnen boeien. Dit geldt veel minder voor pubers en adolescenten.




Geschreven in opdracht van NBD/Biblion, november 2018


Zie ook:
Frozen Poets - Beelden, graven en andere sporen van dichters

Lange kritieken, gepubliceerd op De Verborgen Hoek

Nederlandstalige gedichten in Indonesische vertaling

www.alberthagenaars.nl

STEFAN HERTMANS - Onder een koperen hemel

Stefan Hertmans (1951, Gent), die vooral bekend werd door zijn bestseller ‘Oorlog en terpentijn’, weet wel hoe hij gedichten leven in moet blazen. Hij bespeelt daartoe een groot aantal relaties, o.m. die tussen eenvoudig taalgebruik en ingewikkelde onderwerpen (als de verworvenheden en drama’s van de Europese geschiedenis); ethiek en esthetiek; het algemene belang en individuele behoeftes; vorm en emotie; man en vrouw. Vaak gaat het ter wille van de spanning om tegenstellingen.
De meeste aandacht is er voor religie, kunst, politiek en liefde. Zo is de titel een vingerwijzing naar Deuteronomium 28:23, worden o.a. Giotto, Hölderlin en Vanriet genoemd dan wel gesuggereerd en is Troje van even groot belang als rellen in Aswan en vluchtelingen op Lesbos.

Hertmans beeldspraak wordt steeds ingehouden maar kent een sterk zintuiglijke werking:



de geur van bonen en bloedworst
opstijgend uit een kelderraam
in je afkoelende verbeelding.


Deze poëzie bezit vanwege het literaire vakmanschap een bovengemiddeld niveau en is dankzij bovengenoemde invalshoeken van beklijvende betekenis.




Geschreven in opdracht van NBD/Biblion, september 2018


Zie ook:
Frozen Poets - Beelden, graven en andere sporen van dichters

Lange kritieken, gepubliceerd op De Verborgen Hoek

Nederlandstalige gedichten in Indonesische vertaling

www.alberthagenaars.nl

CLAUDE VAN DE BERGE - Arctica

De kenners weten het al lang, de Vlaamse dichter Claude van de Berge (º 1945) is een van de bestendigste talenten in onze poëzie. Afgaand op z’n nieuwe titel blijft dat voorlopig ook zo.
Evenals bij 2 voorgaande bundels, ‘IJsland’ en ‘Asland’, zijn barre en afgelegen streken, ditmaal in Groenland, plaats van handeling. Die keuze is niet vrijblijvend, zoals dat nooit iets is bij Van de Berge. De taal zelf lijkt losgewrikt uit de eeuwige ijsvelden. Zijn beelden zijn hard en treffend en verlenen aan zijn zegging een schijn van waarheid.



Rotsblokken worden door de gletsjerschuring
zand en stof.

Ze waaien door ons heen.



Doordat hij een beroep doet op de spirituele dimensie overstijgt deze poëzie echter plaats en tijd. Juist het balanceren tussen deze drie aspecten maakt dat Van de Berge gevolgd moet blijven worden. Tussen de teksten, zowel losse verzen als cycli, staan mooie kleurenfoto’s van reisgenoot Arlette Walgraef. Slotsom: indringende verzen van een teruggetrokken dichter!




Geschreven in opdracht van NBD/Biblion, februari 2001


Zie ook:
Frozen Poets - Beelden, graven en andere sporen van dichters

Lange kritieken, gepubliceerd op De Verborgen Hoek

Nederlandstalige gedichten in Indonesische vertaling

www.alberthagenaars.nl

GIJS TER HAAR - Voor de zwijnen

Podiumdichter Gijs ter Haar (1963, Apeldoorn) debuteerde in 1992 en richt zich in z’n werk op de rauwe, nietsontziende werkelijkheid. ‘Voor de zwijnen’ is echter een bovengemiddeld fraai vormgegeven bundel. De eveneens opgenomen afbeeldingen werden gemaakt door kunstenaar Peter Zuur, wiens werk uitstekend bij de gedichten past, die zelfs overtreft.
Ter Haar weet treffende beelden op te roepen die nog extra doorwerken dankzij zijn streven om alle poespas te schrappen en alleen de essentie over te houden.


Is dat dan poëzie
dat noem ik nog geen liedje
pleisters op een lekkend lijk
een natte lap als alles brandt.


Toch kennen lang niet alle regels zo’n gebalde uitdrukkingskracht. Ter Haars verzen ontvlammen aan elk denkbaar onderwerp dat hem raakt, waardoor de inhoud zich niet gemakkelijk laat samenvatten. Het belangrijkste kenmerk van deze poëzie is daarom de gedrevenheid! Zoals vaak bij dichters het geval is van wie de optredens ware ‘happenings’ zijn, zal Ter Haars werk het beter op de bühne doen dan op papier. Een uitgave inclusief beeldmateriaal zou de ideale aanpak zijn.



Geschreven in opdracht van NBD/Biblion, juni 2018


Zie ook:
Frozen Poets - Beelden, graven en andere sporen van dichters

Lange kritieken, gepubliceerd op De Verborgen Hoek

Nederlandstalige gedichten in Indonesische vertaling

www.alberthagenaars.nl

LIEVE VAN IMPE - Transparant

Alle verzen in deze 3e bundel van Lieve van Impe (1953, Ninove) streven in hun centrale thema van leven en liefde hardnekkig naar eenvoud en, zie titel, transparantie.
Kwalitatief zijn er heel wat minder heldere sprongen; Van Impe gaat zich te buiten aan clichés ("Al-tijd"), flauwe beelden ("voor altijd nomade / zoekend de Oorsprong,/ de heilige graal") en overbodigheden ("oud Sanskriet").
Jammer want hier en daar dringen zich regels op die, met meer kritiek van uitgever en haarzelf, tot gedichten hadden kunnen leiden :


hoe wij liefhadden die dag ...implodeerden tot het enkelvoud: wij".


Het zijn er, ondanks vier lijvige afdelingen, te weinig om dit boekje bestaansrecht te geven.



Geschreven in opdracht van NBD/Biblion, november 2000


Zie ook:
Frozen Poets - Beelden, graven en andere sporen van dichters

Lange kritieken, gepubliceerd op De Verborgen Hoek

Nederlandstalige gedichten in Indonesische vertaling

www.alberthagenaars.nl

DOMINIQUE DE GROEN - Shop girl

De traditie van Vergilius enten op het huidige westerse verdienmodel? Dat is nogal een ambitie waar de achterflap van het debuut van Dominique De Groen (1991) van getuigt.
Haar gedichten, gebaseerd op ervaringen in de kledinglogistiek, vertellen op prozaïsche wijze over het complete proces, van de kiem via kinderarbeid tot de recycling. Ze wijst op de groeiende monocultuur met woorden als ‘supply chain’, ‘fast-fashion’ en ‘Fortune International Ltd’. Begrippen als ‘ethyleenglycol’, natriumhydroxidebad’, ‘letheïsch chloorbenzeen’ en vele andere verraden een onderzoekende aard.
Hoe langer je leest, hoe overtuigender haar kritische opstelling gestalte krijgt. De conclusie is onvermijdelijk minder verrassend dan de aanpak:


een informele economie
van sisyfusarbeid

en wanneer alles is uitgebeend
en uitgevezeld
rest een hoopje synthetisch materiaal
uitgehold
ontdaan van iedere waarde.


De Groen kwam evenwel met een opmerkelijke eersteling, die vanwege de maatschappelijke betrokkenheid en lexicale energie meer verdient dan een handvol besprekingen. Volgen dus!



Geschreven in opdracht van NBD/Biblion, mei 2018


Zie ook:
Frozen Poets - Beelden, graven en andere sporen van dichters

Lange kritieken, gepubliceerd op De Verborgen Hoek

Nederlandstalige gedichten in Indonesische vertaling

www.alberthagenaars.nl

KOEN STASSIJNS - Zwijghout

De Vlaamse dichter Koen Stassijns ontwikkelt zich langzamerhand tot een blijvende waarde in ons poëtisch bestel. ‘Zwijghout’ waarvan al na een maand een tweede druk verscheen, bestaat uit 6 delen plus een nawoord. Thema’s (leven, liefde, dood), zegging en beeldspraak blijven dicht bij huis, zodat een breed publiek er toegang toe heeft. Het best is Stassijns wanneer hij balanceert tussen spreektaal en eenvoudige maar schrijnende beelden, zoals:


Taal werd een tak die afbrak boven de loot.


Hij verstopt genoeg raffinement in zijn verzen om ook de wroeters van dienst te zijn. Toch ontlenen zijn regels hun waarde meer aan het vakkundig verwerken van invloeden van voorgangers dan aan het uitwerken van een eigen idioom. Hopelijk weet Stassijns zijn dichterschap alsnog te ontwikkelen van degelijk tot grensverleggend.



Geschreven in opdracht van NBD/Biblion, januari 2001


Zie ook:
Frozen Poets - Beelden, graven en andere sporen van dichters

Lange kritieken, gepubliceerd op De Verborgen Hoek

Nederlandstalige gedichten in Indonesische vertaling

www.alberthagenaars.nl

JAN KLEEFSTRA - Raafverwantschap

Net als bij ‘Melk druppen’ (2014), weet Jan Kleefstra al meteen met een uit twee elementen bestaande titel raadsels op te roepen. Of je wilt of niet, je denkt na over mogelijke verbanden. Dat die allesbehalve causaal of anderszins logisch zijn bewijzen de gedichten. Toch suggereren de woorden en beelden een haast vanzelfsprekende samenhang. Kleefstra laat het verhalende element dus niet los maar roept er een parallelle wereld mee op. De meest eenvoudige uitspraken prikkelen de fantasie. Wat te zeggen bijvoorbeeld van:


Wind waait niet meer als vroeger

ook niet als ze regen draagt

zich langs de paden begeeft
naar het ven van de kleine duiker.


In de verte doen dit soort regels denken aan werk van Toon Tellegen en Hans Faverey. Beelden van landschappen en observaties van de elementen verenigen zich tot een zelfstandig universum dat intiem en vertrouwd overkomt maar ook aan alle kanten openheid uitstraalt.
Deze bijzondere poëzie is gemakkelijk te lezen maar moeilijk te duiden, al hangt de werking gelukkig niet van het laatste af.

Lucien Tinga maakte de goed passende tekeningen.




Geschreven in opdracht van NBD/Biblion, oktober 2015



Zie ook:
Frozen Poets - Beelden, graven en andere sporen van dichters

Lange kritieken, gepubliceerd op De Verborgen Hoek

Nederlandstalige gedichten in Indonesische vertaling

www.alberthagenaars.nl

JOHAN TUYAERTS - Highway 50

Reisboeken blijven populair. Veel auteurs nemen een onbekend gebied als kader of maken juist een tocht van een vermaarde ontdekkingsreiziger opnieuw. Voormalig tv-producent Johan Tuyaerts (1968) besloot tijdens een sabbatical Highway 50 in Amerika van oost naar west af te leggen, een route van 5500 km, en noemde zijn onderneming een midlife roadtrip.

Het boek kent verschillende lagen: een beschrijving van de fysieke tocht, typische informatie over de bezochte plaatsen, schetsen van ontmoetingen met de meest uiteenlopende mensen, verwijzingen naar voorgangers zoals de onvermijdelijke Jack Kerouac en reflecties op de Amerikaanse cultuur.
Omdat dit mengsel nog redelijk oppervlakkig overkomt, was het een goede keuze om ook fragmenten uit zijn leven in Vlaanderen erin te verweven. Zijn stijl gaat er niet extra van flonkeren maar zo ontstond toch een van de meest relevante verbanden.

De zelf gemaakte foto's staan om technische redenen helaas bij elkaar in het midden. Het resultaat is een prettig leesbaar boek, dat besloten wordt door etips voor lezers met soortgelijke plannen.



Geschreven in opdracht van NBD/Biblion, april 2015



Zie ook:
Frozen Poets - Beelden, graven en andere sporen van dichters

Lange kritieken, gepubliceerd op De Verborgen Hoek

Nederlandstalige gedichten in Indonesische vertaling

www.alberthagenaars.nl