MATSUO BASHŌ - Verzamelde haiku's

Deze uitgave van de verzamelde haiku’s van Matsuo Bashō (1644-1694), die het genre moderniseerde en zo mede de weg baande voor een ongekende internationale populariteit, vormt zowel een historisch als een sociaal-cultureel document. Kosten noch moeite zijn gespaard om het wezen van de haiku te doorgronden en belichten. Vertaler Jos Vos, die eerder Japanse literatuur omzette, verzorgde de boeiende inleiding.
Alle 975 verzen van meestal 5-7-5 lettergrepen komen chronologisch aan bod: 1) in Nederlandse versie, 2) als Japans origineel in ons alfabet én 3) in Japanse karakters, plus vrijwel allemaal 4) in een toelichting. Bovendien zijn o.a. kaarten, woordenlijsten, kalendergegevens, een bibliografie en overzicht van Bashō’s befaamde reizen opgenomen.
Niet alle teksten komen literair over in het NL:


De maan zal u gidsen:
deze kant op, meneer, als
u een herberg zoekt.


De meeste kennen echter sterke beelden en doordenkmomenten:


Voorzomerregen:
water genoeg om de waterval
te bedelven.


In dit standaardwerk zullen allerlei soorten lezers zich graag verliezen. Aanbevolen dus!





Geschreven in opdracht van NBD Biblion, februari 2024



www.alberthagenaars.nl


Zie ook:

Frozen Poets - Beelden, graven en andere sporen van dichters

Lange kritieken, gepubliceerd op De Verborgen Hoek

Nederlandstalige gedichten in Indonesische vertaling

EVA MEIJER - Het witste woord

Eva Meijer (1980, Hoorn) is niet alleen auteur maar ook filosoof, columnist, singer-songwriter en kunstenaar. Ze won prijzen en nominaties, waaronder die voor de Libris Literatuurprijs in 2023 én 2017, en had met enkele boeken internationaal succes. Al in de beginregels van dit poëziedebuut zet ze haar stempel:


In elk woord zit een ander woord en je stelt een vraag. In die vraag zit
een andere vraag. Ik geef antwoord.


Centraal staat het belang van communicatie, niet alleen die tussen mensen maar ook tussen mens en dier. In het verlengde hiervan gaat het om liefde, harmonie en aanvaarden, zoals de dood.
De meeste verzen zijn lang en prozaïsch maar sommige juist ultrakort (één regel). Alle zijn eenvoudig van zegging en kennen een duidelijk verband tussen beeld en object. Veel uitspraken leiden tot overpeinzingen, wat dé grote kracht is van deze bundel:


Om te kunnen veranderen moet er iets hetzelfde blijven.


Taal-technisch is er echter weinig te beleven; de inhoud staat steeds voorop, niet vreemd gezien het streven naar contact en begrip. Hoe dan ook is dit origineel werk.





Geschreven in opdracht van NBD Biblion, juli 2023



www.alberthagenaars.nl


Zie ook:

Frozen Poets - Beelden, graven en andere sporen van dichters

Lange kritieken, gepubliceerd op De Verborgen Hoek

Nederlandstalige gedichten in Indonesische vertaling

DANIIL CHARMS e.a. - Hé, waar zijn mijn kindjes

Uitgaand van het grote belang van Daniil Charms (1905-1941) voor de Russische (jeugd)literatuur, onderzocht Robbert-Jan Henkes ‘Rasskazy v kartinkach’. Dit kinderboek uit 1937 bevat plaatjes van Nikolaj Radlov met een kort vers eronder van Charms, Nina Gernet of Natalja Dilaktorskaja. Henkes leidt de uitgave op prikkelende wijze vanuit diverse perspectieven in, vergelijkt zijn Nederlandse versies (zoveel mogelijk in Charms’ stijl) met eerdere vertalingen in het Duits, Engels, Frans en NL en sluit die met een conclusie af. Elk vers wordt door hem toegelicht, inclusief een letterlijke weergave, versmaat en rijmschema (in klein lettertype), waarbij de nadruk op de vertaaldilemma’s ligt. Hij schrijft even vlot als kritisch, maar niet altijd overtuigend, en gebruikt vaak een ironische toets, die goed past bij de originele teksten. De tekeningen komen ouderwets over, wat ze een extra charme geeft. Al met al is dit een origineel en fascinerend boek. Onderwerp en het grote contrast tussen de eenvoudige plaatjes en de complexiteit van de meeste tekst houden beide doelgroepen echter klein.




Geschreven in opdracht van NBD Biblion, november 2023



www.alberthagenaars.nl


Zie ook:

Frozen Poets - Beelden, graven en andere sporen van dichters

Lange kritieken, gepubliceerd op De Verborgen Hoek

Nederlandstalige gedichten in Indonesische vertaling

JOHN ASHBERY - De schaatsers

Van de Amerikaanse gelauwerde dichter John Asbery (1927-2017) werd eerder werk in Nederlandse boekvorm vertaald: éen complete bundel en twee bloemlezingen. Nu volgt in variërende registers het lange stuk ‘The skaters’ uit ‘Rivers and Mountains’ (1966), omgezet door Jur Koksma en Joep Stapel.
Het betreft een vierdelige aaneenschakeling van o.m. beschrijvingen, gedachten, herinneringen en veronderstellingen die vooral associatief verbonden zijn en weinig inhoudelijke hiërarchie kennen. Niet voor niets verwees de dichter zelf naar neerdwarrelende sneeuw als vormconcept.
De tekst dateert uit 1964 en komt nóg altijd experimenteel over, wat het bereik beperkt tot lezers die bereid zijn bovengemiddeld veel moeite te doen. De beelden zijn vaak origineel:


zoals een weduwe ten prooit valt aan krediethaaien

en

jij besnorhaarde grot vol blauw



Ook de Engelse versie is opgenomen maar pas na 4 korte teksten van de vertalers (met o.a. biografische informatie) die op de NL weergave volgen. Deze opzet kent voor- en nadelen; vergelijken van beide versies houdt in elk geval het nodige geblader in.




Geschreven in opdracht van NBD Biblion, juni 2023



www.alberthagenaars.nl


Zie ook:

Frozen Poets - Beelden, graven en andere sporen van dichters

Lange kritieken, gepubliceerd op De Verborgen Hoek

Nederlandstalige gedichten in Indonesische vertaling

FRIEDRICH NIETZSCHE - Dat alles ben ik

Friedrich Nietzsche (1844-1900) was niet alleen filosoof, filoloog en componist maar ook dichter, en in die hoedanigheid een inspiratiebron voor andere dichters. Ard Posthuma vertaalde verreweg de meeste beschikbare gedichten in het NL. Op de linkse pagina’s staat steeds de Duitse tekst, op de rechtse, in kleinere letter en met respect voor het patina, de vertaling en rechts dáárvan, nog kleiner afgedrukt, uitgebreid commentaar. Zo wordt de onderlinge samenhang versterkt (geen luxe) en hoef je niet veel te bladeren.
Twee essays verscherpen het perspectief. Nietzsches gedichten, hier chronologisch geordend, zijn qua zegging meestal niet moeilijk maar roepen door o.a. talrijke contrasten, meerduidigheid en symboliek wel degelijk de nodige raadsels op:



Jouw geluk legt rondom alles droog,
maakt arm aan liefde
-een regenloos land …



Het is kortom lyriek waar je mee bezig kunt blijven. Ondanks de moeilijkheidsgraad is dit boek een aanrader: omdat de gedichten een stuk origineler waren dan die van zijn Duitstalige tijdgenoten én omdat Nietzsches visie er nog altijd in doorwerkt.





Geschreven in opdracht van NBD Biblion, april 2023



www.alberthagenaars.nl


Zie ook:

Frozen Poets - Beelden, graven en andere sporen van dichters

Lange kritieken, gepubliceerd op De Verborgen Hoek

Nederlandstalige gedichten in Indonesische vertaling




..

ALEXANDR BLOK - De Twaalf

Dit 12-delige gedicht van de Russische auteur Alexandr Blok (1880-1921) is zo expressief dat je al meteen wordt meegevoerd. Begrijpelijkerwijs is alleen de Nederlandse vertaling, van Robbert-Jan Henkes, weergegeven. Eerder verschenen omzettingen in onze taal in 1923 en 1946. De tekst, uit 1918, volgt de zwerftocht van 12 Rode Gardisten (denk aan de apostelen) door de straten van Ruslands tweede stad Petrograd tijdens de revolutie. De thematiek is doordrenkt van geweld en schuld, leven en dood, en krijgt een controversieel slot door het opduiken van Jezus aan het hoofd van de gewetenloze bende:


Met een witte rozenkroon- Vooraan gaat – de Mensenzoon.


Het werk verwekte schandaal en heeft anno 2023 nauwelijks iets aan literaire kracht ingeboet. Het kent korte regels, rauwe beschrijvingen, indringende beelden en klankexperimenten. Het gedicht telt amper 25 pagina’s, reden waarschijnlijk voor Henkes om er met wisselend resultaat een origineel nawoord van 16 blz. aan toe te voegen, gebaseerd op motieven en biografische gegevens van de dichter én vastgelegd in diens stijl.




Geschreven in opdracht van NBD Biblion, juli 2022



www.alberthagenaars.nl


Zie ook:

Frozen Poets - Beelden, graven en andere sporen van dichters

Lange kritieken, gepubliceerd op De Verborgen Hoek

Nederlandstalige gedichten in Indonesische vertaling

EVANGELINE AGAPE - Ooit bouwden wij luchtkastelen

Dit uit vier delen bestaand debuut van de jonge schrijver en illustrator Evangeline Agape bevat gedichten die zich qua toon en thematiek vooral op jongvolwassenen richten. Het zijn vertellingen met een eenvoudig taalgebruik en opvallend veel raadgevingen en aansporingen. De tweede persoon enkelvoud speelt er een grote rol in zodat lezers zich nog gemakkelijker aangesproken kunnen voelen. Uitgangspunt is meestal de dagelijkse werkelijkheid.
De poëtische dichtheid is niet groot maar Agape weet wel regelmatig te verrassen met een origineel perspectief en dito beeldspraak:


iemand zei me ooit dat geluk en verdriet
gescheiden zijn door een dunne draad
daar wandel ik vaak op.


De teksten behandelen primaire gewaarwordingen als liefde, angst, eenzaamheid en de behoefte aan spiritualiteit. Ze kennen nogal wat tegenstellingen: individu-groep, heden-verleden (zie titel), zekerheid-twijfel en samenval-verlies. De door haarzelf gemaakte tekeningen, die meer van een verfijnd kleurgevoel getuigen dan van vormvastheid, wisselen van kwaliteit maar passen over het algemeen goed bij de verzen.





Geschreven in opdracht van NBD Biblion, juli 2022



www.alberthagenaars.nl


Zie ook:

Frozen Poets - Beelden, graven en andere sporen van dichters

Lange kritieken, gepubliceerd op De Verborgen Hoek

Nederlandstalige gedichten in Indonesische vertaling